Gedragsafstemming speelt een belangrijke rol bij het buitensluiten van leerlingen in een klas. Leerlingen die niet proberen zich aan de groep aan te passen, kunnen worden buitengesloten. En  alle medeleerlingen doen daaraan mee. Dit ontdekte promovenda Petra de Bil toen zij een schooljaar lang een brugklas volgde voor haar onderzoek naar groepsvorming en sociale uitsluiting. De Bil promoveert op 26 februari 2016 aan de Open Universiteit. De titel van haar proefschrift luidt: ‘Tune in, or be left out. The Role of Social Tuning in Group Formation Processes during the First Year of Secondary School'.

Sociale uitsluiting
De meeste onderzoeken naar groepsvorming en sociale uitsluiting vinden schriftelijk plaats. Gevraagd naar hoe zij reageren als sociale uitsluiting plaatsvindt, schrijven bijna alle jongeren op dat zij ofwel zich er niet mee zouden bemoeien, ofwel dat ze zouden opkomen voor het slachtoffer en deze op zouden nemen in de groep. Petra de Bil volgde een schooljaar lang een Nederlandse mavo-havo brugklas. Haar onderzoek, waarbij zij observeerde, interviewde, fotografeerde en filmde, laat heel andere resultaten zien.

Gedragsafstemming
In de mavo-havo brugklas die De Bil volgde, werd één leerling het hele jaar buitengesloten door alle overige leerlingen. Deze uitsluiting was voor iedereen vanzelfsprekend: ze spraken daar allemaal zonder enige terughoudendheid over. De oorzaak bleek vooral te zitten in de mate van gedragsafstemming. De meeste leerlingen namen met weinig of wat meer moeite het gedrag over van populaire leerlingen. Bijvoorbeeld in houding, haarstijl en schooltas. De uitgesloten leerling daarentegen kon en wilde haar gedrag niet afstemmen op dat van de groep. Er waren meer leerlingen die moeite hadden met gedragsafstemming, maar als zij de indruk gaven ‘wel te willen maar niet te kunnen' dan werden ze wél opgenomen in een groep.

Anti-pestprogramma's
In de onderzochte brugklas volgde het slachtoffer van sociale uitsluiting een sociale vaardigheidstraining die niet leidde tot zichtbare veranderingen in haar gedrag. Volgens De Bil is het waarschijnlijk effectiever wanneer een uitgesloten leerling een sociale vaardigheidstraining volgt die mede aandacht aan de gedragsafstemming in de eigen klas. Dat is immers de groep waar hij of zij bij kan horen. Daarnaast verdient het aanbeveling om gedragsafstemming op te nemen in anti-pestprogramma's. Dit is bij geen van de voorlopig goedgekeurde anti-pestprogramma's door de commissie voor het Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap nog het geval.

Bron: ou.nl

Lees meer >>